Przyczyny opóźnionego rozwoju mowy u dziecka

Rozwój mowy dziecka zależy w dużej mierze od genów, ale także od warunków, w jakich maluch się wychowuje, jego kontaktu ze środowiskiem oraz od sposobu mówienia przez osoby znajdujące się w najbliższej okolicy malca. Na mowę wpływają więc czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne. Częste rozmawianie z dzieckiem doskonali jego mowę, wzbogaca słownictwo, uczy też zasad gramatycznych. Niestety, niektóre dzieci mają problemy z wypowiadaniem słów. Jakie są przyczyny opóźnionego rozwoju mowy u dzieci? Jakie ćwiczenia wykonywać i kiedy zgłosić się do specjalisty?

Typy zaburzenia mowy u dzieci

Samoistne opóźnienie rozwoju mowy (SORM) nie zawsze ma określone przyczyny. Może wynikać z genów, ale też z zaniedbań rodziców. Zakres słów dziecka jest ubogi, wypowiadane wyrazy składają się z dwóch, trzech sylab, jednak z czasem wszystko ustępuje (najpóźniej w 5 roku życia) i maluch zaczyna się normalnie komunikować.

Do SORM zalicza się także zespół opóźnionej mowy czynnej, charakteryzujący się problemami z artykulacją. Dziecko doskonale wszystko rozumie, nie ma więc problemów z wykonywaniem poleceń, a także ma sprawne mięśnie artykulacyjne (potrafi mówić głoski i sylaby), jednak mało lub wcale nie mówi, ma też problemy z nauką czytania i pisania.

Jeśli zauważymy u swojego dziecka problemy z mową, ważne jest zdiagnozowanie malca, bo może ono cierpieć na niedosłuch, być upośledzone umysłowo lub mieć zaburzenia emocjonalne.

Niesamoistny opóźniony rozwój mowy (NORM) jest z kolei wynikiem głuchoty, niedosłuchu lub zaburzeń wzroku. Może wynikać z upośledzenia umysłowego, uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego czy z zaburzeń psychicznych.

Jak stymulować mowę dziecka?

Zdarza się też, że opóźniona mowa u dzieci ma związek z zaniedbaniami pedagogicznymi, między innymi z brakiem wzorców mowy czy emocjonalnej więzi z opiekunem. Kiedy dziecku brakuje miłości i kontaktu fizycznego, nie odczuwa chęci gaworzenia. Warto zauważyć, że kiedy maluch widzi mamę albo tatę, z zaciekawieniem słucha, a z czasem próbuje naśladować ich mowę. Gaworzenie zawsze jest objawem radości z kontaktu z bliską osobą. Wspólna zabawa z dzieckiem – czytanie książeczek, mówienie do niego czy zabawa przy pomocy wydających dźwięki zabawek – stymuluje dziecko do mówienia.

Rozwój mowy u dziecka trwa od 3 miesiąca życia płodowego aż do 6 roku życia malucha. Dzieci w wieku 2-3 lat zaczynają mówić pojedyncze słowa. Jeśli dziecko w wieku trzech lat mówi pojedyncze wyrazy, ale nie łączy ich w proste zdania, jest to alarmujący sygnał i nie można dziecka zostawić samemu sobie. Warto skonsultować takiego malucha z pediatrą lub pedagogiem, który zdecyduje, czy powinien on trafić na przykład na ćwiczenia logopedyczne dla dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. Warto także ćwiczyć z brzdącem w domu.

Domowe ćwiczenia dla dzieci z opóźnionym rozwojem mowy

Ćwiczenia nigdy nie mogą być żmudne i kojarzyć się z ciężką pracą, dlatego warto zacząć od zabawy, która stymuluje dziecko do mówienia. Zadawajmy maluchowi pytania typu: jak się czuje, co widzi, co słyszy, co chce robić, co zjeść. Wielu rodziców ma problem z cierpliwością i zamiast poczekać na to, co dziecko powie, sami odpowiadają na zadane pytania. Tymczasem to maluch powinien być wysłuchany, nawet jeśli złożenie zdania z paru wyrazów albo nawet jednego wyrazu z sylab zajmuje mu sporo czasu. Pozwólmy dziecku przekazać wiadomość swoimi słowami.

Do zabaw z dzieckiem można wykorzystać klocki z literkami, obrazki z nazwami zwierząt, a nawet mówiące interaktywne lalki, z którymi maluch chętnie „porozmawia”.