Jak dbać o pępek noworodka, czyli o prawidłowej pielęgnacji

O ile o karmieniu czy przewijaniu młodzi rodzice naczytali się wiele, tak o tym, jak dbać o pępek noworodka nie pisze się w poradnikach równie często. Przez wiele lat zmieniły się także rady lekarzy w stosunku do tego, jak pielęgnować pępek noworodka. Dlatego warto odświeżyć tę wiedzę. Delikatny kikut pępka – pozostałość po odciętej pępowinie – musi być odpowiednio traktowany podczas codziennych czynności higienicznych. Zmiana koloru z niebieskawego po czarny, niewielkie krwawienie czy nieprzyjemny zapach mogą przerazić niedoświadczonych rodziców. Dowiedz się, czego nie należy się obawiać podczas gojenia się pępka, a co powinno Cię zaalarmować. Zaniedbana pielęgnacja pępka noworodka może nieść ze sobą negatywne skutki.

Czym jest i kiedy odpada kikut pępowinowy?

Pępowina to nic innego jak żyła, która łączy płód z łożyskiem matki. Po jej odcięciu pozostaje kikut, który tuż po urodzeniu zostaje zabezpieczony przez położną specjalną klamrą. Zapinka po około dwóch dniach zostaje ściągnięta przez lekarza. Przez kolejne kilkanaście dni ranka goi się.

Kikut pępowinowy usycha, twardnieje, a gdy zmieni kolor na czarny – odpada, pozostawiając na całe życie pępek o indywidualnym kształcie. Proces ten trwa średnio od 10 do 14 dni. Może się jednak przedłużyć do 3 tygodni, zwłaszcza jeśli przez długi czas jest wilgotny. Ważna informacja – widząc, że pozostałość pępowiny jest czarna, nie odrywaj jej na siłę! Pozwól jej na samodzielne oderwanie się. „Pomaganie” może grozić powikłaniami. Aby cały ten proces przebiegł bez komplikacji, niezwykle ważna jest odpowiednia pielęgnacja kikuta pępowiny. Jest on bowiem bardzo podatny na infekcje.

Zanim jednak przejdziemy do prawidłowej opieki, zatrzymajmy się jeszcze na chwilę. Niektórzy rodzice z obawą zastanawiają się jak wygląda pępek po odpadnięciu kikuta. Czy zagoił się prawidłowo, czy to już koniec? Początkowo jest zaczerwieniony. Przez kolejny tydzień lub dwa może się z niego jeszcze sączyć brunatna wydzielina. Bez obaw – jest to jak najbardziej normalne. W pełni zagojony pępuszek może być wklęsły lub lekko wypukły. Wszystko zależy od tego, w jaki sposób przebiegał proces gojenia.

Jak dbać o pępek noworodka w domu?

Kiedy maluch opuszcza szpital, to na rodzicach spoczywa obowiązek zadbania o to, by do gojącego pępka nie wdało się zakażenie. Pamiętaj, że chociaż się nie jątrzy i nie sika krwią, to wciąż rana, o którą trzeba należycie dbać. Przed opuszczeniem placówki medycznej możesz porozmawiać z lekarzem lub pielęgniarką o tym, jak dbać o pępek noworodka. To też dobra okazja, aby dowiedzieć się, czym przemywać pępek noworodka.

Kikut odpada wówczas, gdy jest wystarczająco dobrze wyschnięty. Pielęgnacja powinna więc odbywać się na sucho. Nie oznacza to jednak, że masz chronić to miejsce przed jakimkolwiek kontaktem z wodą. Wręcz przeciwnie! Pępek goi się szybciej nie tylko wtedy, kiedy jest suchy, ale i czysty! Raz dziennie, na przykład przy okazji wieczornej kąpieli, oczyść delikatnie pępek pociechy wodą. Możesz także wykorzystać mydło (najlepiej delikatne, hipoalergiczne). Nie wkładaj jednak całego (łącznie z pępkiem) dziecka do wody, na to jeszcze za wcześnie! Jeśli dziecko mocno pluska i zalewa pępuszek lub nie czujesz się zbyt pewnie podczas mycia takiego szkraba, do czasu odpadnięcia pozostałości pępowiny myj go gąbką. Następnie dokładnie osusz kikut gazą, ręcznikiem jednorazowym lub świeżym bawełnianym. Jeśli maluch podczas mycia wierci się i kręci, niech Twój partner lub partnerka pokaże mu zabawkę, która zwróci uwagę malca. W ten sposób dokonanie niezbędnych zabiegów higienicznych będzie o wiele łatwiejsze.

Swobodny dopływ powietrza również przyspiesza gojenie. Dlatego jeśli nie jest to konieczne, nie zakrywaj dziecku pępka, nie zaklejaj go też plastrem. Pieluszkę wywijaj w taki sposób, aby nie przykrywała kikuta. Na rynku dostępne są również specjalne pieluchy z wycięciem. Ubieraj szkraba w przewiewne ubranka wykonane z naturalnej bawełny, by powietrze swobodnie docierało do kikuta pępka. Szczególnie ważne jest to w okresie letnim. Spocony (mokry) pępek z brakiem dostępu do powietrza to prosta droga do rozmnażania bakterii powodujących infekcje.

Gojącego się miejsca nie smaruj żadnymi kremami, maściami, nie posypuj pudrem. Ograniczają one dostęp do powietrza i wcale nie przyspieszają gojenia. Wyjątek od tej reguły stanowi tylko wyraźne polecenie położnej, aby robić inaczej.

Spirytus do pępka? Już nie!

Po oczyszczeniu i osuszeniu pępek dziecka możesz lekko spryskać środkiem antyseptycznym. Nie udowodniono jednak, by przyspieszał on gojenie.

Pod żadnym pozorem nie wykorzystuj jednak wody utlenionej, a już tym bardziej popularnego kiedyś spirytusu! Lekarze i badacze dostrzegli, że spirytus, zamiast przyspieszyć wysuszenie kikuta, wydłuża proces jego gojenia. Może również podrażniać delikatną skórę dookoła ranki. Nie stosuj także gencjany – zabarwiona na fioletowo skóra może ukryć wszelkie nieprawidłowe zmiany.

Nieprzyjemny zapach z pępka i inne kłopoty z gojeniem

Wiedząc jak dbać o pępek noworodka i stosując się do wszystkich porad, szansa na to, że kikut odpadnie szybko, są duże. Infekcje zdarzają się rzadko. Nie spoczywaj jednak na laurach – zwracaj uwagę na wszelkie anomalie, chodzi o zdrowie Twojego dziecka!

• Żółta wydzielina z pępka noworodka. Usuń ją delikatnie patyczkiem higienicznym, miejsce możesz spryskać także środkiem antyseptycznym, osusz. Taki wyciek nie jest powodem do obaw – to naturalny proces gojenia się rany.
• Krwawienie. Kilkoma kropelkami krwi z pępka u noworodka nie należy się martwić. Jeśli natomiast krwawienie jest silne, koniecznie udaj się do lekarza – może być to oznaka zaburzeń krzepnięcia krwi.
• Silne zaczerwienienie, ropna wydzielina o nieprzyjemnym zapachu, obrzęk, miejscowa wrażliwość. Jeśli zauważysz takie objawy koniecznie udaj się do lekarza – to najprawdopodobniej zapalenie pępka.
• Czerwonawy guzek w okolicach pępka (może się sączyć z niego wydzielina). Ten symptom może oznaczać ziarniniaka. Niezbędna będzie konsultacja z lekarzem. Chociaż czasem znika on samoistnie, w wielu wypadkach konieczne jest wykonanie kauteryzacji azotanem srebra.

Prawidłowa pielęgnacja kikuta pępowiny i samego pępka nie powinna być spychana na drugi plan. Jest bardzo ważna, ponieważ niewłaściwa może doprowadzić do nieprzyjemnych powikłań. Na szczęście wzmożona ostrożność trwa tylko przez kilka pierwszych tygodni.